Εκκλησία της Παναγίας Τραπέζας

O ναός της Παναγίας της Τραπέζας βρίσκεται τρία χιλιόμετρα βορείως του χωριού Αχερίτου. Πρόκειται για κτίσμα της περιόδου της Λατινοκρατίας, το οποίο σήμερα είναι διαμορφωμένο στον αρχιτεκτονικό τύπο του τρίκλιτου τρουλλαίου ναού.

Η Τράπεζα, σύμφωνα με τις πληροφορίες που δίνει ο Νέαρχος Κληρίδης στο βιβλίο του «Χωριά και Πολιτείες της Κύπρου», σελ. 235, ήταν κοντά στο σημερινό χωριό Αχερίτου και καταστράφηκε κατά την επιδρομή των Μαμελούκων στα 1425 μ.Χ. μαζί με άλλα γειτονικά χωριά. Όσοι κάτοικοι είχαν απομείνει, έμειναν στο χωριό τους, γιατί στα 1563, εποχή των Ενετών, δοκίμασαν να ξανακτίσουν την εκκλησία της Παναγίας της Τραπέζας, μα φαίνεται πως ο συνοικισμός σιγά-σιγά έφθινε, και στα 1707, διαλύθηκε οριστικά.

Πιστεύεται πως ο ναός της Παναγίας της Τραπέζας αποτελούσε τον κεντρικό ναό του μεσαιωνικού οικισμού, ο οποίος σταδιακά ερημώθηκε, αφήνοντας την εκκλησία ως μοναδικό σήμα μνήμης της ιστορίας του τόπου.

Ο ναός μετά την τουρκική εισβολή χρησιμοποιήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα ως μάνδρα προβάτων, αφού προηγουμένως κτίσθηκαν πρόχειρα οι είσοδοί του. Ολόκληρο το δάπεδο του ναού έχει ανασκαφεί εσωτερικά από αρχαιοκάπηλους. Φαίνεται πως στο δάπεδο του μεσαιωνικού ναού υπήρχαν ταφές, τις οποίες εντόπισαν αρχαιοκάπηλοι και αφαίρεσαν το περιεχόμενο αφήνοντας μέσα μερικά σπασμένα αγγεία.

Το εσωτερικό του ναού ήταν διακοσμημένο με τοιχογραφίες. Από τα σπαράγματα που σώζονται σήμερα είναι εμφανής η δράση αρχαιοκαπήλων, οι οποίοι αποτοίχισαν αρκετές από τις τοιχογραφίες, ενώ πολλές άλλες διακρίνονται σήμερα μισοκατεστραμένες στον τρούλλο, στα σφαιρικά τρίγωνα και στις κατώτερες επιφάνειες. Οι τοιχογραφίες εντάσσονται στο Κύπρο-αναγεννησιακό ρεύμα της ζωγραφικής που αναπτύχθηκε στη Μεγαλόνησο επί Ενετοκρατίας και κοσμούν το δυτικό μόνο τρούλλο και τις επιφάνειες κάτω από αυτόν. Στο ναό διασώζονται επίσης αξιόλογα δείγματα γλυπτικού αρχιτεκτονικού διακόσμου της Λατινοκρατίας, ενώ οι δόμοι της οροφής σχηματίζουν σταυρό. Λίθινη εγχάρακτη ανορθόγραφη επιγραφή στο νότιο, εξωτερικό τοίχο του ναού διασώζει την πληροφορία της ανακαίνισης στο 16ο αιώνα.

Κάθε χρόνο στις 21 του Νοέμβρη- γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου στην Εκκλησία της Τραπέζας γινόταν μεγάλο πανηγύρι, όπου πλήθος πιστών παρευρισκόταν εκεί για να παρακολουθήσει την λειτουργία και να προσκυνήσει την Εικόνα της Παναγίας η οποία μεταφερόταν κάθε χρόνο τέτοια μέρα στον Ναό της.

Πολύ κοντά στην εκκλησία της Τραπέζας υπήρχε το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής και ο Άγιος Ανδρόνικος τα οποία καταστράφηκαν ολοσχερώς.

Η εικόνα της Παναγίας της Τραπεζίτισσας μετά την Τουρκική Εισβολή φυλάσσεται στον ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου στην Κοινότητα μας.